Piękno i funkcjonalność

Strefowanie, czyli dzielenie przestrzeni biurowej na strefy ciche (np. sale konferencyjne, miejsca do pracy indywidualnej) i głośne (np. open space, kuchnie), to pierwszy krok w aranżacji planu biura. Dobrze jest umieszczać strefy wspólne i miejsca do rozmów z dala od cichych.

Przy planowaniu tych przestrzeni trzeba pamiętać o konstrukcji ścian – działowe powinny dobrze łączyć się ze stropami lub w przypadku podłogi technicznej mieć odpowiednie wypełnienie akustyczną wełną mineralną. W praktyce projektowej spotkałam się z biurem, gdzie mobilna ściana konferencyjna, o wysokiej izolacji akustycznej, nie spełniała swojej funkcji, ponieważ nie miała przegrody ponad prowadnicami, w przestrzeni międzysufitowej. Niestety, taka ściana staje się wtedy zupełnie bezużytecznym gadżetem.

Istotne jest też rozmieszczenie mebli – należy unikać np. ustawiania biurek w dużych grupach, ponieważ może prowadzić to do zwiększenia poziomu hałasu.

1. Akustyka

Materiały

Różne materiały pochłaniają lepiej lub gorzej odmienne dźwięki, więc do biura dobrze wybierać te, które wytłumiają częstotliwość mowy ludzkiej. Tapicerowane meble i przegrody akustyczne, tkaniny i miękkie wykładziny zastosowane zwłaszcza przy biurkach mogą zmniejszyć poziom hałasu.

Beton też jest materiałem akustycznym, ale odbijającym (refleksyjnym), więc w biurze zupełnie nieprzydatnym dla akustyki – w przeciwieństwie do powierzchni pochłaniających lub rozpraszających dźwięk. W związku z tym często wykorzystujemy ścianki akustyczne i przegrody, aby zredukować hałas, zwłaszcza w otwartych przestrzeniach.

Trzeba jednak pamiętać o analizie funkcjonalnej pod względem akustycznym. Warto podać tutaj prosty i nie tak rzadki przykład błędu projektowego – stojące, wiszące lub przesuwne ekrany są bardzo przydatnym i praktycznym rozwiązaniem, jednak ułożone tylko wzdłuż biurek, przy drodze komunikacyjnej nie spełnią swojej funkcji, gdyż źródło dźwięku znajduje się głównie przy biurkach, a jedynie sporadycznie – w ciągu komunikacyjnym.

 Normy i zasady

Dobre praktyki wynikające z dużego doświadczenia w projektowaniu wnętrz biurowych są bardzo ważne, ale aby rynek mógł w jednolity sposób opisywać i oceniać odmienne produkty oraz projekty, istnieją odpowiednie normy, w tym akustyczne.

Normy prawne, do których odnosimy się w projektowaniu, funkcjonują od bardzo dawna. Biura zmieniły się jednak na przestrzeni dekad, dobrze więc, że w 2018 roku wprowadzono istotne zmiany w aktach prawnych dotyczących akustyki wnętrz. Dodano wtedy normę pogłosową wnętrz i dźwiękochłonność budynków. Ta pierwsza jest ważną zmianą, ponieważ obniżenie hałasu (decybeli) nie poprawia komfortu tak odczuwalnie jak obniżenie czasu pogłosu we wnętrzu.

Warto pamiętać, że wymagania prawne to zupełne minimum, swego rodzaju „bat” na tych, którzy nie chcą się tym tematem zajmować. Samo spełnienie norm akustycznych nie oznacza zapewnienia komfortu akustycznego.

W projektowaniu kieruję się trzema zasadami dodawania materiałów akustycznych:

1. Zwracam uwagę na pokrycia sufitów (najgorsze dla akustyki wnętrza są te otwarte, betonowe, zwłaszcza bez instalacji, najlepsze – rastrowe w klasie pochłanialności A).
2. Materiały pochłaniające powinny znajdować się na dwóch ścianach prostopadłych pomieszczenia, na wysokości źródła dźwięku, czyli osoby siedzącej i stojącej.
3. Podłoga powinna być miękka – im grubsza wykładzina, tym lepiej, gdyż pomoże w tłumieniu dźwięków kroków i rozmów.

2.Oświetlenie

Pamiętajmy, naturalne światło jest najlepsze.

Jeśli spędzamy dużo czasu w pomieszczeniach biurowych, często nasz organizm jest „sterowany” jednolitym białym natężeniem światła. Takie sztuczne środowisko ma wpływ na poziom kortyzolu – hormonu odpowiedzialnego za wybudzenie i produkcję melatoniny: hormonu „usypiającego”. W efekcie możemy mieć problem z „wyhamowaniem”, czyli zasypianiem. Dlaczego tak to na nas działa? Światło dzienne się zmienia, rano jest bardziej białe i ma większe natężenie, a w miarę upływu godzin zyskuje coraz cieplejszą barwę, zaś jego natężenie powoli słabnie, co stanowi sygnał dla naszego organizmu, że pora odpocząć.

W związku z tym najważniejszą zasadą w planowaniu przestrzeni biurowych jest zapewnienie pracownikom dostępu do światła naturalnego. Dopiero w drugiej kolejności należy je uzupełniać światłem sztucznym.

W praktyce projektowej zawsze maksymalizuję dostęp do naturalnego światła poprzez odpowiednie rozmieszczenie stanowisk pracy w stosunku do okien i unikanie ich zasłaniania. Czasem może pomóc także używanie transparentnych przegród (ścian szklanych), jednak traktuję to rozwiązanie jako dodatek zwiększający komfort przestrzeni w budynku, a nie zamiennik dostępu do światła dziennego.

 Światło sztuczne

Według normy w typowych pracach biurowych, takich jak pisanie ręczne, pisanie na komputerze, czytanie, wymagane jest natężenie oświetlenia 500 lx. Zwykle na tej wartości zatrzymuje się praktyka projektowania oświetlenia w biurze, jednak szczegółowo analizując zapisy normy, dowiemy się, że wartość 500 lx jest dedykowana powierzchniom roboczym wymagającym wysokiej precyzji (dla stanowiska jubilerskiego to nawet 1500 lx). Zatem te do pracy przy komputerze mogą mieć zakres 300–500 lx, gdyż monitor też emituje światło, a duże natężenie oświetlenia może powodować zmęczenie wzroku.

Norma zaleca również, aby oświetlenie było równomierne, bez dużych kontrastów, bezpośredniego olśnienia, nie może odbijać się na ekranach komputerowych, jednak te aspekty to znowu jedynie wymagania minimalne, których stosowanie nie oznacza jeszcze zapewnienia pełnego komfortu. Biorąc pod uwagę te wskazania, warto zastosować mieszankę różnych typów oświetlenia: ogólnego (rozproszone światło), zadaniowego (lampki na biurkach) i akcentowego (do podkreślania elementów dekoracyjnych).

Temperatura barwowa

Przyjęło się, że taka jest norma, a to jedynie wskazanie dotyczące przestrzeni roboczych, takich jak linie produkcyjne. Chodzi o powszechne stosowanie chłodnego światła (4000–5000 K) jako bliższego światłu dziennemu, zwiększającego koncentrację. Warto jednak skorzystać z obecnych możliwości oświetlenia ledowego i przy wyborze barwy oświetlenia porównać oraz przetestować różne warianty. Dobrze jest zróżnicować barwy oświetlenia sztucznego – np. dla stref relaksu, kuchni i przestrzeni wspólnych lepsze będzie ciepłe światło, ponieważ tworzy przytulną atmosferę (2700–3000 K).

Sterowanie oświetleniem

Dodatkowym udogodnieniem w przestrzeni biura będzie regulacja natężenia światła. Odpowiednie rozmieszczenie czujników zmierzchowych włączy oświetlenie, kiedy skupieni przy monitorze komputera nawet nie zauważymy, że się ściemniło.

Zastosowanie ściemniaczy pozwala dostosować natężenie światła do potrzeb i pory dnia, a czujniki ruchu mogą oszczędzać energię w rzadziej używanych pomieszczeniach. W tym aspekcie technologia bardzo się rozwinęła i sytuacje, kiedy trzeba machać ręką w czasie dłuższego posiedzenia bez ruchu, by światło nie zgasło, odeszły już w zapomnienie.

Również systemy łączące sterowanie oświetleniem i technologie audiowizualne w salach konferencyjnych stają się normą.

3. Integracja stylistyki z funkcjonalności

Estetyka i funkcjonalność

Spójność stylistyczna, zarówno wnętrza w stosunku do bryły budynku, jak i poszczególnych przestrzeni w biurze, stanowi podstawę zasad projektowania, podobnie jak wybieranie materiałów i mebli, estetycznych oraz funkcjonalnych. Przykładowo panele akustyczne poza spełnianiem swojego podstawowego zadania mogą też cieszyć oko poprzez zmianę koloru i tekstury w przestrzeni.

Ekologiczne projektowanie

Obecnie często stosuje się elastyczne rozwiązania, np. meble modułowe i przesuwane ścianki, ponieważ wpisują się w potrzebę zapewnienia elastycznej i ekologicznej przestrzeni biurowej przy zachowaniu estetyki i funkcjonalności.

Przy zmianie siedziby firmy można też wykorzystać je ponownie w nowej przestrzeni – a przecież najbardziej ekologiczne materiały to te, które można wykorzystać wielokrotnie, bez skomplikowanego procesu recyklingu. Kolejnym krokiem jest wykorzystanie naturalnych materiałów lub produktów, które mają gwarancję recyklingu, są przyjemne w dotyku i atrakcyjne wizualnie, a jednocześnie spełniają funkcje akustyczne.

Dla wsparcia efektu dobrego oświetlenia warto wybierać kolory, które wspierają funkcję przestrzeni. Przykładowo stonowane barwy mogą pomóc w koncentracji, a jasne, żywe – pobudzać kreatywność. Ekologia w biurze to oczywiście także rośliny, które służą za element dekoracyjny i jednocześnie poprawiają akustykę oraz podnoszą jakość powietrza.

Zachować balans

Projektowanie biura, które uwzględnia zarówno akustykę, jak i oświetlenie, wymaga zrównoważenia estetyki z funkcjonalnością. Staranne zaplanowanie przestrzeni, dobór odpowiednich materiałów i mebli oraz zastosowanie nowoczesnych technologii oświetleniowych i akustycznych – to działania, które mogą znacząco poprawić komfort i efektywność pracy w biurze. Wszystko to należy poprzedzić jednak analizą środowiska pracy, co stanowi warunek konieczny w projektowaniu nowoczesnych wnętrz biurowych.