Cyrkularność w nieruchomościach. Skanska partnerem najnowszego raportu ThinkCo

Obecnie produkujemy i konsumujemy dobra w sposób liniowy: wydobywamy materiały z Ziemi, tworzymy towary, które następnie są sprzedawane i używane, a ostatecznie większość z nich zostaje wyrzucona. Celem gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ), zwanej też gospodarką cyrkularną, jest jak najdłuższe utrzymanie wartości produktów, komponentów i materiałów oraz ograniczenie odpadów i zanieczyszczeń.

Konieczne są zmiany w sektorze nieruchomości

W skali świata sektor budowlany odpowiedzialny jest za 35% konsumpcji energii, 38% emisji CO2 związanych z energią oraz za 50% zużycia zasobów. W samej UE odpady budowlane i rozbiórkowe stanowią około 30% wszystkich śmieci. Nieruchomości są więc jednym z istotniejszych obszarów GOZ. Dlatego umiejętność nadania im drugiego życia nabiera ogromnego znaczenia. W tradycyjnym budynku mieszkalnym można ponownie wykorzystać ok. 25% użytych materiałów, a do 70% materiału można poddać recyklingowi. Światowym liderem cyrkularności materiałów budowlanych jest Szwajcaria. Badania z 2021 r. wykazały, że jedynie 5% pierwotnych materiałów trafia tam na wysypiska. W Polsce z kolei istnieją budynki, w których częściowo wykorzystano materiały z obiegu zamkniętego, jednak na razie to wyjątki.

–  W Polsce wciąż wyjątek stanowią budynki powstałe z materiałów opracowanych z myślą o zasadach zrównoważonego rozwoju i wysokim potencjale ponownego wykorzystania. Niemniej jednak mamy nadzieję na zmiany. Budynki cyrkularne są projektowane, użytkowane i ponownie wykorzystywane bez zbędnego wyczerpywania zasobów, zanieczyszczania środowiska i degradacji ekosystemów. Ich elementy techniczne mogą być łatwo demontowalne, a tym samym nadawać się do ponownego użycia. Jest to klucz do cyrkularności zapewniający harmonijny związek między środowiskiem a zdrowiem i dobrym samopoczuciem ludzi,

– komentuje Patryk Bolimowski z SYSTEM 3E.

Zrównoważony rozwój może się opłacać

Szacuje się, że w skali Europy wprowadzenie gospodarki o obiegu zamkniętym do 2030 r. mogłoby zwiększyć PKB o 7%. Nie zwiększymy jednak cyrkularności gospodarki bez daleko idących zmian w sektorze nieruchomości. Działania zgodne z zamysłem GOZ mogą doprowadzić do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych w całym cyklu życia budynków o niemal 60%. Samo projektowanie konstrukcji stalowych do demontażu i ponownego wykorzystania może zaoszczędzić 70% energii i obniżyć emisję gazów cieplarnianych o 80% w ciągu całego cyklu życia budynku.

–  Gospodarka to ogromnie złożony organizm, pełen niepewności, ciągle ewoluujących procesów i wrażliwy na warunki zewnętrzne. Przestawienie jej na cyrkularne tory to niezwykle skomplikowany i długofalowy proces. Dlatego też strategie GOZ powinny być ambitne, wszechstronne i możliwie elastyczne, tak by w pełni wykorzystać potencjał danego miasta czy społeczności. Wyniki badań dowodzą, że 86 proc. mieszkańców Polski jest gotowych ograniczyć zakup dóbr materialnych w celu ochrony surowców naturalnych i redukcji odpadów. Ta społeczna determinacja nie przeszła niezauważona przez polskie firmy, które wspieramy w opracowywaniu strategii ESG i analiz taksonomicznych. Biznes w Polsce dostrzega konieczność zmiany i przejścia na nowe tory. Razem przyczyniamy się do transformacji,

– mówi Przemysław Chimczak-Bratkowski z ThinkCo.

Wskaźnik ma zostać podwojony do końca dekady

Także poszczególne rządy od dłuższego czasu opracowują cele i wdrażają działania z myślą o ekologicznym dobrobycie i zrównoważonym rozwoju. W ramach Nowego planu działania UE na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym (CEAP) do końca dekady ma zostać podwojony wskaźnik ponownego wykorzystania materiałów. Między innymi w ramach Fali Renowacji (zestawu programów mających na celu usunięcie barier utrudniających renowację budynków) konieczne jest zwiększenie wskaźnika renowacji energetycznej budynków ze średniego poziomu 1% do co najmniej 2% rocznie, by już istniejące budynki były wydajne energetycznie i służyły jak najdłużej. Program ma ograniczyć ubóstwo energetyczne, stworzyć liczne miejsca pracy – według szacunków Komisji Europejskiej nawet ok. 700 tys. do 2030 roku i nasilić rozwój technologii. Ma też pozwolić największym spółkom zwiększyć swoją rentowność i konkurencyjność przez obniżenie ryzyka związanego z wahaniami cen surowców.

–  W obecnych czasach dysponujemy szerokim dostępem do informacji, zaawansowaną technologią i zasobami eksperckimi, co daje nam niemal nieograniczone perspektywy, jeśli wykażemy się odpowiednim zaangażowaniem. Na rynku funkcjonują platformy umożliwiające handel materiałami budowlanymi, których potencjał i wartość odzysku znajdziemy w paszportach materiałowych. Dostępne technologie usprawniają proces renowacji, począwszy od strategicznego planowania rozbiórki, a skończywszy na ciągłym monitorowaniu stanu budynku. To nie tylko szansa na ogromny postęp i rozwój, ale i odpowiedź na ograniczone już zasoby. Inicjatywy te wymagają kompleksowych i długofalowych działań, ale pozostają w naszym zasięgu. Wybierzmy to, co dobre, nawet jeśli nie jest łatwe,

– komentuje Elżbieta Rotblum ze spółki biurowej Skanska.

Nowy kierunek: profesjonalizacja renowacji budynków

W raporcie wskazano również nowy kierunek, w jakim zmierzają renowacje i adaptacje budynków. „Istnieją trzy podstawowe strategie, które będą szczególnie często wdrażane w nadchodzących latach” prognozuje ThinkCo. Strategia adaptacyjna oznacza zmianę funkcji obiektu na nową, co niesie za sobą przekształcenia w jego strukturze i wyposażeniu. Mowa o niej w przypadku zamiany starzejących się biurowców na mieszkania czy budynków postindustrialnych pod funkcje handlowe, kulturalne czy biurowe. Strategia ekspansywna to szersze wykorzystanie budynku przez dodanie w przemyślany sposób nowych przestrzeni obok, nad lub pod istniejącą strukturą. W strategii proaktywnej budynek jest w użyciu i działamy prewencyjnie w celu uniknięcia utraty funkcjonalności poprzez modernizację, wdrażanie nowych technologii i punktową naprawę problematycznych obszarów. Spektakularnym przykładem jest Empire State Building w Nowym Jorku, który od niemal stu lat nieustannie pozostaje biurowcem.

–  Renowacje powinny być dokonywane z zachowaniem estetyki i dziedzictwa kulturowego miejsca. Postępując inaczej odbieramy przyszłym pokoleniom możliwość doświadczenia i zanurzenia się w historycznym znaczeniu danego obszaru. Choć na drodze do właściwej modernizacji mogą pojawić się różne komplikacje czy wady przeszłych konstrukcji, wyzwania te powinny być impulsem do odpowiedzialnego i świadomego budownictwa przyszłości. Przedsięwzięcia te wymagają m.in. przejrzystego dostępu do wykorzystanych materiałów i ich jakości, a także technologii kontrolujących kondycję budynku,

– komentuje Alexandre Huyghe z Revive Poland.

–  Za koniecznością modernizacji budynków przemawia kilka istotnych czynników. Niedostatek powierzchni w atrakcyjnych lokalizacjach, konkurencyjność nowopowstających nieruchomości, rosnące koszty energii i potrzebna ich optymalizacji oraz regulacje prawne, które zobowiązują inwestorów i deweloperów do neutralności klimatycznej budownictwa. Renowacje stają się najbardziej rozsądnym rozwiązaniem w obliczu zmieniających się trendów, warunków rynkowych i potrzeb świadomych użytkowników,

– dodaje Jerzy Wójcik z JW+A.

Należy jednak mieć na uwadze, że adaptacja danego obiektu do dzisiejszych wymogów może się również okazać nie tyle niemożliwa, co dalece nierozsądna. Inwestycja w jego „upgrade” nie umożliwi na przykład optymalnego wykorzystania przestrzeni, w jakiej się znajduje. W takim przypadku projektując nowy budynek w miejscu tego poprzedniego, można dobrać materiały i rozwiązania w najwyższym standardzie i w ten sposób przyczynić się do powstania produktu ponadczasowego, przygotowanego do zmieniających się potrzeb jego użytkowników i zgodnego z zasadami zrównoważonego budownictwa.