Nowe zasady raportowania CBAM w III kwartale 2024: co się zmienia dla importerów?

O co chodzi?

Mechanizm CBAM, w trwającym obecnie okresie przejściowym, nakłada na importerów towarów objętych rozporządzeniem obowiązek składania kwartalnych sprawozdań do Komisji Europejskiej za pośrednictwem dedykowanej platformy elektronicznej – Rejestru Przejściowego CBAM. Sprawozdanie takie zawiera, przede wszystkim, informacje o dokonanych importach – w tym klasyfikację celną, masę oraz pochodzenie towarów – a także dane o wbudowanych w zaimportowane towary emisjach gazów cieplarnianych.

Dla pierwszych trzech sprawozdań, z których ostatnie składane było w lipcu bieżącego roku, importerzy mogli korzystać z daleko idących uproszczeń, pozwalających w praktyce na raportowanie emisji wbudowanych w oparciu o ryczałtowe, domyślne dane publikowane przez Komisję Europejską.

Uproszczenie to nie jest już jednak dostępne dla sprawozdań CBAM obejmujących III kwartał 2024 r. oraz dla kolejnych okresów sprawozdawczych. Oznacza to, że w składanym w październiku sprawozdaniu kwartalnym, importer powinien wykazać już rzeczywiste dane dot. emisji wbudowanych w zaimportowane towary CBAM, oparte na pomiarach oraz obliczeniach dokonanych przez dostawcę lub producenta spoza UE zgodnie z metodykami opisanymi w unijnych przepisach i wytycznych.

Podstawowym wyzwaniem związanym z nowym obowiązkiem pozostaje jednak fakt, że wielu dostawców i producentów z państw trzecich nie udostępnia partnerom unijnym wymaganych danych o emisjach rzeczywistych, co może skutkować złożeniem przez unijnego przedsiębiorcę nieprawidłowego lub niekompletnego sprawozdania CBAM oraz rodzić ryzyko sankcji.

Na czym polegają najważniejsze zmiany w zasadach raportowania?

W sprawozdaniu CBAM za III kwartał 2024 r., importerzy powinni wykazać szereg elementów danych dot. rzeczywistych emisji wbudowanych w zaimportowane towary objęte rozporządzeniem, w tym m.in. wskaźnik specyficznych wbudowanych emisji bezpośrednich, informację o rodzaju stosowanej metodyki monitorowania, ilość oraz źródło zużytej energii elektrycznej na jednostkę towaru, czy też źródło współczynnika stosowanego dla obliczania emisji pośrednich oraz jego wartość. Konieczne będzie również podanie danych dotyczących producenta (operatora instalacji produkcyjnej) towaru w państwie trzecim oraz samej instalacji, w tym jej danych geolokalizacyjnych.

Pełne raportowanie w oparciu o dane domyślnie nie jest już więc, z zasady, możliwe, a sprawozdanie CBAM które nie będzie zawierać rzeczywistych wartości emisji może zostać uznane przez właściwe organy za niekompletne lub niepoprawne.

Jakie sankcje grożą za błędne lub niekompletne raportowanie?

Właściwe organy krajowe CBAM – w przypadku Polski jest to Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE) – w określonych sytuacjach mogą nałożyć na importera karę pieniężną, za nieprawidłowe raportowanie.

Przy czym wysokość kary może wynieść od 10 do 50 EUR za tonę niezgłoszonych emisji.

Powtarzające się lub poważne naruszenia przepisów o CBAM mogą ponadto skutkować trudnościami w zarejestrowaniu podmiotu jako Upoważnionego Zgłaszającego CBAM na kolejnych etapach wdrożenia Mechanizmu.

Co można zrobić, jeśli dostawca nie przekazuje nam danych rzeczywistych dot. emisji?

Podstawowym scenariuszem mogącym uchronić unijnego importera przed ryzykiem sankcji jest pozyskanie oraz zaraportowanie w Rejestrze Przejściowym CBAM rzeczywistych wartości emisji wbudowanych w zaimportowane towary, zgodnie z obowiązującymi wymogami.

Co jednak, jeśli dostawca lub producent spoza UE nie udostępnia danych? Komisja Europejska wskazuje w opublikowanych wyjaśnieniach, że w takim przypadku, sprawozdanie CBAM będzie z zasady nieprawidłowe lub niekompletne. KE wskazuje przesłanki, jakie organ krajowy powinien wziąć pod uwagę przy podejmowaniu decyzji o ewentualnych sankcjach.

Podsumowując, importerzy objęci obowiązkiem sprawozdawczym CBAM powinni dołożyć wszelkich starań, aby pozyskać dane rzeczywiste dot. emisji wbudowanych, a także powinni być w stanie udokumentować i wyjaśnić podjęte działania – szczególnie w sytuacji, gdyby ich wysiłki nie przyniosły rezultatu. Wytyczne Komisji Europejskiej dają ogólne wskazówki dotyczące dochowania należytego standardu komunikacji. Brak dotychczasowej praktyki skutkuje niepewnością co do ostatecznych standardów, jakie mogą być stosowane przy ocenie zasadności i wymierzaniu potencjalnych sankcji.